Gdansk (of de historie van Europa in een notendop)

Het lijkt of iedere steen, ieder gebouw en iedere straat historie ademt. Dat gevoel houden wij er in ieder geval aan over als je door de straten van Gdansk struint. Of Danzig zoals sommige het nog steeds noemen en ook dat heeft een historische basis. Gdansk is voor het laatst pas na de 2e wereldoorlog, toen in Versailles landjepik voor gevorderden werd gespeeld, weer aan Polen gegeven, zodat ook Polen over een eigen zeehaven kon beschikken. Van de 1e tot de 2e wereldoorlog behoorde het tot Duitsland en werd het Danzig genoemd.

De echte geschiedenis van Gdansk begint in de middeleeuwen en komt echt op gang aan het begin van de 14e eeuw. In die tijd komen de Hanzesteden in opmars en Gdansk speelt daarin een belangrijke rol. Een nog belangrijkere speler zijn de Teutoonse ridders, ook wel de Duitse ridderorde genoemd. En eindelijk gaat het ergens over, want de Duitse ridderorde is de tegenhanger van de Tempeliers en als de Tempeliers in beeld komen wordt het spannend. Dat was dus onze eerste reden om een bezoek aan Gdansk te brengen, want even buiten Gdansk hadden de Teutoonse ridders hun hoofdkwartier (Marienburg) en we konden niet wachten om daar ieder steen van te bekloppen op zoek naar verborgen ruimtes en in iedere schouw naar verborgen deuren te zoeken, want zoals we in ieder boek met Middeleeuwse ridders lezen, is er overal van alles verborgen. Uiteindelijk blijkt de kluis gewoon in de muur te zitten, waarschijnlijk vroeger uit het zicht gehouden door een kleedje. Op onze zoektocht hebben we de sleutel van de kluis niet gevonden, wel een geldbuideltje met handgeslagen munten. We koesteren die als souvenir. Aan het eind van de middag keren we op dezelfde wijze als we 's ochtends gekomen zijn, per trein terug naar Gdansk. We zijn onder de indruk van de omvang van het grootste Middeleeuwse kasteel van Europa, maar vooral van de herstelwerkzaamheden, want we hebben ook de foto's gezien van de staat waarin het kasteel verkeerde aan het eind van WWII.

Laat in de middag zijn we terug in onze fijne appartement in hartje Gdansk en geven onze vermoeide voeten rust en trakteren onszelf op een van die heerlijke Poolse biertjes. Overigens is de diversiteit en hoeveelheid van bieren en sterke drank ongelooflijk en in praktisch elke straat is tenminste een verkooppunt te vinden. Wat ook opvalt is dat er in elke straat ook tenminste een bank en een apotheek te vinden is. De enige logische verklaring die wij daar voor konden bedenken is dat je bij de bank geld haalt, dat uitgeeft bij de slijterij en de volgende dag naar de apotheek gaat om iets tegen je kater te halen. Overige winkels zijn echter vrij schaars, met name in de oude binnenstad. Dit is volledig te wijten aan het gevoerde beleid. De oude kern van de stad is (ook hier weer na de desastreuze verwoesting gedurende WWII) vrijwel volledig opnieuw opgebouwd. Men is er echter in geslaagd om de oude sfeer te behouden en er geen openluchtmuseum van te maken.

De eerste dag keutelen we door de vele sfeervolle straatjes en bezichtigen de hoogtepunten en drinken koffie in een paar van de vele sfeervolle cafés. In de middag bezoeken we alweer zo'n plaats waar Gdansk geschiedenis heeft geschreven, maar dan in recentere tijd, namelijk de oude Leninwerf. Daar klom ooit een zekere elektricien met supersovjetsnor op de barricade en stond op tegen de overheid. Dat leidde tot oprichting (en acceptatie) van Solidarnosc en heeft in niet geringe mate bijgedragen tot de val van de muur in Berlijn en het communisme. Zijn snor heeft hij trouwens nooit afgeschoren. Je zou verwachten dat hij die in een weddenschapje toch wel een keer op het spel zou hebben gezet. Hij had bijvoorbeeld best kunnen zeggen, "als ik president van Polen word dan scheer ik hem af". Hij werd de eerste president van het vrije Polen, ...met snor. Lech Welesa dus, er kan veel veranderen in 30 jaar. Ook de luchthaven is inmiddels naar hem vernoemd. Als we rondstruinen over de werfterreinen dan voelen we ook hier weer de historie.

Noot van de schrijver: Dat van die snor is twijfelachtig. Er gaan geruchten dat sommige inwoners van het plaatsje Sopot Lech Walesa hebben gespot op de fiets zonder snor. Lech ontkent in alle toonaarden. Desgevraagd verklaarde hij: "ik ben met snor geboren en zal met snor sterven, ze zullen wel een dubbelganger hebben gezien".

Hadden we net het mysterie omtrent de Teutoonse ridders en de Tempeliers opgelost (we hebben geen van beide gezien, dus we denken dat die niets met elkaar te maken hebben. Bovendien had de ene een zwart kruis en de andere een rood. Nu weten wij niet veel van rode kruizen, maar wel dat ze over het algemeen niet zwart zijn en andersom. Tsja, hoe moeilijk wil je het maken ?) worden we met een nieuw mysterie opgescheept.

De tweede dag besloten we dus om naar Sopot te gaan voor nader onderzoek. Sopot is een klein dorpje ten noorden van Gdansk en ligt op een ruim kwartiertje met de trein. Het is de badplaats van Gdansk, zoals Scheveningen van Den Haag, dus het is niet echt vervelend daar naar toe te moeten. Op onze rondwandeling zien we een huis dat met behulp van Photoshop lijkt te zijn ontworpen door het oorspronkelijk ontwerp in willekeurige richting uit elkaar te trekken. Wat mij betreft kan daar niet genoeg van gebouwd worden, echt geweldig. Vooral doorgaan. Kunnen we daar in Nederland ook niet iets leuks mee doen. Ik weet nog wel een paar gebouwen die er erg van op zouden knappen als we ze door Photoshop zouden halen. Verder kijken we wat rond bij de pier en op bij het strand. We hebben veel mannen zonder snor gezien, maar zijn niet overtuigd en besluiten deze speurtocht te laten voor wat het is. Misschien kunnen we dit losse eindje later nog eens oppakken. We reizen 's middags door naar Gdynia, een stad verder naar het noorden en onderdeel van de zogenaamde driestad Gdansk-Sopot-Gdynia. We bezoeken ook hier de havens en de pier waaraan twee majestueuze driemasters liggen afgemeerd. De regen jaagt ons echter van de pier en we besluiten terug te gaan naar Gdansk. Naar ons appartement en naar een biertje.

Op zaterdagochtend reizen we na vier dagen cultuur, historie en mysteries weer naar huis.